APELDOORN – De discussie over energieneutraal bouwen doet veel stof opwaaien. Nul op de meter is een bekend begrip, maar wie kijkt er naar de impact van de materialen? Energieneutraal is immers nog geen klimaatneutraal. Auteur Ronald Revers pleit daarom in zijn boek Gebroken kringlopen naar een volhoudbaar gebruik van bronnen. Hout neemt daarbij een belangrijke plek in.
Rovers licht op de site van FSC Nederland zijn visie op dit onderwerp toe:
Het is natuurlijk allemaal leuk en aardig, die klimaatplannen, en dan gaat het dus vooral over energie, en energieneutraal. Maar energieneutraal is niet klimaatneutraal. Klimaat gaat om CO2, en dat zit ook vooral in de productie van bouwmaterialen die je toepast. En niet te vergeten in installaties, en dat worden er steeds meer… Als we de materiaalimpact (‘embodied energy’) niet meerekenen, dan zijn we dus het paard achter de wagen aan het spannen, en creëren we de problemen van de toekomst. Bovendien, we willen toch alles circulair doen?
BENG-4
Gelukkig zijn we nog net op tijd, want komende maanden wordt voor gebouwen de BENG-regeling en normering vastgesteld. Dat zijn er drie, BENG-1, BENG-2, en BENG-3. Allemaal op energie gericht, niet op materiaalimpact. Dus is het hoog tijd om er een BENG-4 aan toe te voegen: Embodied energy van materiaal-investeringen moet binnen vijf jaar zijn gecompenseerd. Bijvoorbeeld door extra overproductie aan zonne-energie. Overigens, dan nog hebben we pas na 5 jaar netto CO2 reductie-effect, ofwel een klimaatneutrale situatie. We voorkomen dan rebound effect, en circulair krijgt een boost.
Embodied Energy
Eigenlijk is het heel eenvoudig. Zodra je embodied energy meeneemt, gaat het de goede kant op. Mooi voorbeeld was een project met studentengroepen dat ik afgelopen maanden voor het eerst begeleidde. Ze kregen de opdracht een gebouw te ontwerpen, en dat moest uiteraard 0-energie zijn. Immers, als nieuwbouw al niet 0-energie is, zijn we het probleem alleen maar aan het vergroten, toch? Ik voelde de bui al hangen. Ze zouden alles uit de kast trekken om die energie op 0 te krijgen, maar vergeten wat ze allemaal aan materiaalimpact zouden veroorzaken. Daarom vroeg ik ze om het jaar van ‘klimaatneutraliteit’ (CO2-terugverdientijd) te berekenen. En dat liefst ook niet te ver weg in de toekomst te laten zijn. Ze moesten zorgen dat de embodied energy laag bleef, en ook de operationele energievraag, om enige overproductie aan zonne-energie te realiseren ter compensatie van de embodied energy. Pas als dat gebeurd is, is er sprake van klimaatneutraal, ofwel netto 0-emissies.
Dat leverde uiteraard veel mooie discussies in de groepen op, en ook een variatie aan oplossingen en ‘klimaatneutraaljaren’. Maar toen de discussies waren verstomd, het stof was opgetrokken en de projecten in een tentoonstelling gepresenteerd, kwam het resultaat: acht van de tien projecten waren in hout uitgevoerd….! De begeleider voor het constructief ontwerp had zich al verbaasd afgevraagd waar al die houten constructies dit jaar ineens vandaan kwamen…
Serieus rekenen
Als we echt serieus rekenen, dan is klimaatneutraal alleen mogelijk met biobased bouwen. De studenten hadden het vanzelf ontdekt. Of zoals ik het graag stel: weg met plofgebouwen, op naar vegetarisch bouwen (en BENG 4….!)
