GRONINGEN – Voor en met de Nederlandse Gasunie hebben Vector-i en Zwartwoud twee verdiepingen van het Gasunie-hoofdkantoor in Groningen verbouwd. Een uitdagende opdracht, gezien het karakter en de statuur van het gebouw: een 89-meter hoog icoon in de skyline van Groningen van architectenbureau Alberts & Van Huut. Een circulair interieur heeft vergaande consequenties voor zowel het materiaalgebruik als de samenwerking.
Het Gasuniegebouw, in 2007 door de lezers van de Trouw uitgeroepen tot mooiste gebouw van Nederland, is een goed voorbeeld van organische architectuur, waarbij de natuur de belangrijkste inspiratiebron vormt. Benodigde onderhoud aan de installaties en een gedateerde kantoorinrichting waren na 25 jaar aanleiding voor een verbouwing, te beginnen met twee verdiepingen als pilot. Daarbij vroeg de opdrachtgever om een transformatie van de gesloten en donkere kantoorgangen naar een moderne en frisse inrichting, die interactie tussen werknemers stimuleert. Bovendien was het heel belangrijk voor de Gasunie dat de signatuur van het gebouw en het speciale Gasunie-DNA behouden zou blijven.
Circulariteitsladder
Door heel gericht bestaande binnenwanden te verwijderen en te verplaatsen, zijn de kantoorvloeren opengemaakt. Daardoor nemen de spontane ontmoetingskansen tussen werknemers toe en krijgt het zonlicht de ruimte. Voor het maatwerkmeubilair is elke afweging gemaakt aan de hand van de circulariteitsladder. “We zijn gaan kijken wat er te oogsten was op de verdiepingen”, aldus Allart Vogelzang van architectenbureau Vector-i. “Wat kunnen we hergebruiken of repareren? En welke materialen of elementen kunnen we in een andere vorm inzetten?”
Zo zijn de oude bureaubladen getransformeerd tot informele aanland- en ontmoetingsplekken, kregen de originele kozijnen een nieuwe plek in telefooncellen en zijn de ouderwetse postvakjes nu opberglockers. Ook de plafonds en systeemwanden zijn waar mogelijk hergebruikt of worden gerecycled, net als de vloerbedekking, die in haar nieuwe kleurstelling aansluit bij het kenmerkende trappenhuis. Karst Wouda van interieurexpert Zwartwoud: “Wij zien een product als een tijdelijke functionele vorm van waardevolle grondstoffen. Door de grondstoffen die al aanwezig zijn anders in te zetten, besparen we veel materiaalkosten en CO2-uitstoot.”
Kennisdeling
Bij een volledig circulaire aanpak gaat het niet alleen om het productieproces, maar ook om de manier van samenwerken. De scheidslijn tussen disciplines vervaagt, verticale ketens worden doorbroken en kennisdeling staat voorop. Vogelzang: “In een circulaire economie gaat het niet alleen om economische waarden. Vertrouwen en transparantie zijn minstens zo belangrijk om op zoek te gaan naar nieuwe gedeelde waarden in een circulaire economie.”
Dat geldt voor de partijen in het bouwteam, maar ook voor het betrekken van de eindgebruiker die vooraf sceptisch tegenover een open werkomgeving stond. “Door in elke stap de Gasunie-medewerker mee te nemen en door goed te kijken naar de verschillende wensen, hebben we iedereen aan boord gekregen. Het werkt ook goed om met een deel, in dit geval twee verdiepingen, te beginnen. Daardoor ontstaat er ruimte om te proberen, te leren en te wennen.”
Vertrouwd nieuw
Na zo’n zes maanden verbouwen is er een nieuw kantoorconcept gerealiseerd, zonder concessies te doen aan klimatologie, sfeer en kwaliteit. “Het oogt als nieuw en voelt tegelijkertijd vertrouwd”, aldus Anne-Marijn Kamps, programmamanager bij Gasunie. “Zelfs de in eerste instantie terughoudende collega’s zijn blij met het open karakter.” Komend jaar besluit Gasunie of ze de gehanteerde aanpak en stijl doortrekken naar de rest van het 18-verdiepingen tellende gebouw.
Volgens Wouda leent de circulaire aanpak zich voor het volledige Gasuniegebouw, maar ook voor andere projecten. “In dit geval is er in het pand veel goed materiaal beschikbaar, maar je kunt ook breder kijken: wat is er in de stad of regio aan herbruikbaar meubilair en materiaal? En hoe kunnen we dat met elkaar uitwisselen?”
Business model
Door steevast circulaire keuzes te maken zitten er meer manuren in dit project dan gebruikelijk is. Daardoor is het echter niet duurder geworden – juist door circulaire keuzes te maken is bespaard op materiaalkosten, maar bijvoorbeeld ook op transport. Circulariteit is dan ook geen doel op zich, het is een middel om iets bijzonders neer te zetten waarbij de natuur wordt ontlast en de partners gezamenlijk op zoek gaan naar een nieuw business model.
Vogelzang: “Circulair bouwen en samenwerken vraagt om een andere houding van alle betrokkenen; van alle partijen in de bouwketen, maar ook van de opdrachtgever. Veel bedrijven en overheden vinden dat spannend. Daarom is dit project ook zo mooi: binnen de context van een iconisch gebouw en een specifieke opdracht, hebben we circulariteit op marktconforme wijze ingezet. Hiermee laten we zien dat het kan!”
