ARNHEM – Het FSC Event in Burgers Zoo in Arnhem werd goed bezocht. Een gemêleerd gezelschap hoorde voor de pauze een lofzang op (gecertificeerd FSC)-hout en een waarschuwing over de gevolgen van climate change. Na de pauze konden de bezoekers kiezen uit diverse informatieve lezingen, onder andere over urban mining en MilieuPrestatie Gebouwen.
Want dat hout een sterk product is, werd de toehoorders deze middag nog maar eens verteld door onder andere Burgers Zoo-directeur Alex van Hooff, architect Andrew Waugh, van Waugh Thistleton Architects en Greenpeace-directeur Joris Thijsen en uiteraard FSC-directeur Nederland Liesbeth Gort. Klimaatdeskundige en meteoroloog Reinier van den Berg ging nog maar eens in op de gevolgen van climate change en de rol die bossen spelen om opwarming van de aarde tegen te gaan.
Opdrachtgever
Alex van Hooff, directeur van Burgers Zoo Arnhem vertelde zijn toehoorders, hoe belangrijk de rol van de opdrachtgever is. “In 2003, toen we bezig waren met de bouw van het Meeting Centre in ons park, hadden we in totaal 80 kubieke meter hout nodig. We stelden als voorwaarde dat het FSC-gecertificeerd hout moest zijn. Uiteindelijk hebben vier bedrijven zich laten certificeren om met ons in zee te kunnen gaan. Zo zie je maar; als opdrachtgever heb je wel degelijk invloed. In 2003 was er natuurlijk nog veel minder bekend over FSC en duurzaam bosbeheer, maar nu anno 2018 is het nog altijd zinvol om als opdrachtgever deze eisen te stellen, want er zijn nog altijd leveranciers die niet aan de voorwaarden kunnen voldoen.
Greenpeace
Greenpeace-directeur Joris Thijssen hield een betoog voor gecertificeerd FSC-hout “Greenpeace was 20 jaar geleden één van de founding fathers van FSC, omdat we toen ook al inzagen dat houtoogst uit het bos dé mogelijkheid is om het bos in stand te houden.” En die tegenstrijdigheid vraagt, volgens Thijssen, om uitleg. Want kap en het in stand houden van het tropisch regenwoud lijken lijnrecht tegenover elkaar te staan. “Je wilt geen illegale kap, maar in veel landen leven complete families van de bossen, die kun je hun inkomstenbron niet ontnemen. Als we afspreken dat het plaatsvindt volgens de FSC-standaard, dan zijn we ervan verzekerd dat kap op een eerlijke transparante manier plaatsvindt. Inclusief herplant of zonder al te grote invloed op het eco-systeem. Zo vind je een evenwicht dat goed is voor de bevolking en goed voor de vitaliteit en diversiteit van, met name de tropische bossen.”
Speakers Corners
Bij de Speakers Corners was vanuit de bezoekers veel belangstelling voor onderwerpen als urban mining, MilieuPrestatie Gebouwen (MPG) en de Nationale Milieudatabase (NMD). John Mak, directeur W/E Adviseurs ging in zijn korte presentatie in op de MPG, de berekening van de milieueffecten van het materiaalgebruik in de gehele levensloop van een gebouw. “De bouwagenda is duidelijk. In 2020 moet alle nieuwbouw energieneutraal zijn. Tien jaar later, in 2030, wil de overheid dat sprake is van 50 procent minder gebruik van primaire grondstoffen en 30 procent productiviteitsstijging en kostenbesparing door innovatie. In 2050 zijn we dan aangeland bij een compleet energieneutrale gebouwde omgeving en een geheel circulaire sector. De MPG is één van de gereedschappen om de gestelde doelen te bereiken. Bij de MPG wordt gekeken naar in totaal twaalf milieueffecten, bijvoorbeeld emissie, mate van grondstofuitputting en de materiaal-energiecomponent. Bij dat laatste kun je denken aan aluminium dat relatief slecht scoort, omdat de productie ervan veel energie vraagt. Er was in het verleden geen sturing vanuit de overheid op materiaalgebruik. In 2013 werd de MPG in het Bouwbesluit geïntroduceerd, maar pas vanaf 1 januari dit jaar is daar ook een prestatie-eis aan gekoppeld. Daar moet aan worden voldaan voor het verkrijgen van een vergunning voor het bouwen van nieuwe woningen en kantoren. De prestatie-eis zal de komende jaren waarschijnlijk verder worden aangescherpt.”
Nationale MilieuDatabase
De MPG is in principe een goede basis om circulariteit meetbaar te maken. Voor het maken van een MPG-berekening is een Nationale MilieuDatabase (NMD) beschikbaar, waarin meer dan duizend bouwproducten zijn opgenomen. Het is belangrijk dat in deze NMD meer circulaire producten opgenomen zijn, waarvoor de betrokkenheid van de gehele keten nodig is. En daarom moet er volgens Mak een gezamenlijk kwaliteitssysteem en productcertificering komen. ”Daarbij kunnen en moeten we voortbouwen op bestaande methodes, zoals MPG en NMD.”
Urban mining
Maar naast bovengenoemde aspecten wordt ook circulariteit een steeds belangrijker aspect. In 2050 moeten we immers aangeland zijn bij de circulaire economie. Een initiatief dat daarop inspeelt is het Urban Mining Collective. Alex Verkuilen, directeur Oogstbedrijf New Horizon en Mark van Breukelen, commercieel directeur bij STIHO zijn twee van de dertien bedrijven die deel uitmaken van dit collectief. Verkuijlen en Van Breukelen zijn ervan overtuigd dat zij een sluitend verdienmodel kunnen creëren. Aan de hand van meerdere voorbeelden lieten zij zien hoe materialen die vroeger onder de slopershamer verdwenen nu een hoogwaardige toepassing krijgen. Van Breukelen: “Uiteraard probeer je het materiaal zo veel mogelijk op de dezelfde manier in te zetten. Dus een kozijn maak je schoon, je past, indien gevraagd, de maten aan, maar je houdt de hoogwaardige toepassing. Pas als het niet anders kan, geef je er een laagwaardiger functie aan. Het betekent zorgvuldig omgaan met de materialen en goede keuzes maken.” Het betekent dat handelsbedrijven zoals Stiho op zoek moeten naar een ander verdienmodel. Immers, hout inkopen, bijvoorbeeld vanuit Scandinavië en doorverkopen naar de aannemerij is niet langer de enige manier om geld te verdienen. Deze benodigde grondstoffen kunnen immers ook geoogst worden vanuit de eigen bebouwde omgeving.
Bouwbesluit
Verkuijlen is werkzaam bij New Horizon. Dit bedrijf noemt zich niet langer sloopbedrijf, maar oogstbedrijf. Het zegt genoeg over hoe het bedrijf tegen sloop en hergebruik van materialen aankijkt. Hij inventariseert dagelijks wat de waarde van slooppanden is en het hergebruik van materialen oplevert. De verdere perfectionering van het systeem betekent dat in de toekomst New Horizon bereid is om te betalen voor de sloop van een pand in plaats van dat hij betaald wordt. Maar zover is het nog niet. Verkuijlen ziet dat er nog veel waarde verloren gaat, onder andere door steeds wijzigende wet- en regelgeving in Nederland. “Neem het nieuwe Bouwbesluit, waardoor we nu duizenden deuren van 211,5 centimeter nu niet meer circulair kunnen inzetten in nieuwbouw.”
FSC Recycled
Ook voor hout zijn er volop mogelijkheden, waarbij de toevoeging van het FSC-keurmerk aan gerecycled hout een welkome aanvulling is. Van Breukelen: “Als het hout dat je uit een pand haalt geschikt maakt voor hergebruik komt het in aanmerking voor het FSC Recycled keurmerk, mits dat door een FSC-gecertificeerd bedrijf gebeurt”, aldus Van Breukelen. ”Het kan dus zijn dat dit hout voorheen illegaal is gekapt of niet-duurzaam geoogst. Die kans is namelijk groot, omdat de gebouwen zijn gebouwd in de tijd dat er nog helemaal geen FSC was. Door het FSC-keurmerk aan het hout toe te voegen wordt het product ook weer interessanter voor een volgende koper en vergroten we de afzetmogelijkheden.”
